Hacamat. Gerçekten İyileştiriyor Mu?

Hacamat tedavisi genel olarak negatif basınç oluşturmak için cilt üzerine yerleştirilen kapları kullanan bir teknik olarak tanımlanabilir. Hacamat tedavisinin geçmişi çok eskilere dayanmaktadır ve tüm dünyada kullanılmaktadır. MÖ 400'de Herodot, hacamat ve kupa tedavisini hazımsızlık, iştahsızlık ve baş ağrıları da dahil olmak üzere birçok rahatsızlığın tedavisi olarak listelemiştir. Hipokrat, jinekolojik şikayetler, sırt ve ekstremite hastalıkları, farenjit, akciğer hastalıkları ve kulak rahatsızlıkları için hacamat yapılmasını savunmuştur. Ünlü Papirüs Ebers'te de kupa terapisinden bahsedilmiştir. Orta Doğu'da hacamat, Ebu Bekir Al-Razi (MS 854-925), İbn Sina (MS 980-1037) ve Al-Zahrawi (MS 936-1036) gibi önde gelen doktorlar tarafından savunulmuştur. Çin'de hacamat, Mawangdui İpek metinlerinde (MÖ 168'de mühürlenmiştir) tıbbi bir tedavi olarak kaydedilmiştir. MS 1. yüzyılda ise Celsus, ısırıklardan zehir çıkarmak ve apseler için hacamat tedavisini tavsiye ederken MS 2. yüzyılda Aretaeus, rahim sarkması, kolera, epilepsi ve ileusu ıslak kupa ile tedavi etmiştir. Kupa terapisinin savunucusu olan Galen kupalar için kullanılabilecek boynuz, cam ve pirinç gibi çeşitli malzemeleri detaylandırmıştır (1)

Bu yazıda hacamat tedavisinin bel ağrısı, kronik ürtiker ve migren hastalıkları için etkinliğini inceleyen 3 meta-analiz çalışmasını hep birlikte inceliyoruz.

Birinci çalışmamızın incelemelerine göre bel ağrısında hacamat ya da kupa terapi uygulaması ağrıyı azaltmada etkili bulunmuş ve hastaların yaşam kalitesinin arttığı görülmüş. Ancak yapılan hiçbir çalışmada randomizasyon tam sağlanamamış ve çalışmalar körleştirilemediğinden plasebo etkisinden arındırılamamıştır. Ayrıca kupa terapisi ile hacamat uygulamasını karşılaştıran bir çalışma olmadığından birbirine üstünlükleri incelenememiştir (2).

Kronik ürtiker (KÜ) hastalarında hacamat uygulaması üzerine yapılan ikinci çalışmada ise, KÜ'nün hacamat veya antihistaminikler ile tedavisinin, tedaviler arasında toplam etki veya nüks oranı açısından hiçbir farka yol açmadığı görülmüştür. Bu nedenle, hacamatın antihistaminiklerle tedaviye benzer şekilde etkili olabileceği bildirilmiştir. Hacamat tedavisinin antihistaminik tedavilere eklenmesi, toplam etkinin artmasına ve nüks oranlarının azalmasına yol açmıştır. Hacamat nüks oranını azaltmada anlamlı olmayan bir eğilim gösterirken, kupa terapisinin KÜ'nün nüksünü önemli ölçüde azalttığı belirtilmiştir. Ancak bu çalışma da söylemektedir ki bu meta-analizdeki kanıt kalitesi, mevcut çalışmaların çoğunda ya yüksek ya da net olmayan kayırma hatası riski nedeniyle düşüktür (3).

Migren hastalığında hacamatın etkilerini inceleyen üçüncü meta-analizimizin sonucuna göre hacamat tedavisinin migren tedavisinde potansiyel tedavi edici etkileri vardır. Ancak incelenen çalışmalar göstermiştir ki ilaç tedavisi ya da kupa terapisi ile hacamat uygulaması arasında kesin bir üstünlük farkı yoktur. Ek olarak çalışmalara katılan hastalardan bazılarının hacamat uygulaması sonrası baş dönmesi, bulantı, kusma veya ağız kuruluğu şikayetleri olduğu not edilmiştir. Ne yazık ki bu çalışmanın da kanıt düzeyi uygulamaların randomize edilememesi ve hasta kayırma riski sebebiyle düşük çıkmıştır (4)

Sonuç olarak hacamat uygulamasının bazı hastalıklarda iyi sonuçlar verdiği literatürde gösterilmiştir. Ancak çalışmaların yanlılığı, randomizasyonun kötü ya da hiç olmaması ve çalışmaların kanıt düzeyinin düşük olması akıllardaki soru işaretlerini kaldırmamıştır.

1) Furhad S, Bokhari AA. Cupping Therapy. 2023 Jan 2. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan–. PMID: 30855841.

2) Shen, Wei-Cheng MS a ; Jan, Yih-Kuen PhD b,c,d ; Liau, Ben-Yi PhD e ; Lin, Quanxin MSf ; Wang, Doktor Song ; Tai, Chien-Cheng MS h ; Lung, Chi-Wen PhD b,f,* . Bel maskesi için kuru ve ıslak kupa tedavisinin kendi kendini yürütme yeteneği: Sistematik bir gözden geçirme ve meta-analiz. Tıp 101(51):p e32325, 23 Aralık 2022. | DOI: 10.1097/MD.0000000000032325

3) Xiao XJ, Zhang LX, Shi YZ, Yao JP, Cao W, Liu Y, Zou ZH, Zhou SY, Chen ML, Li CX, Zheng QH, Li Y. Cupping therapy for patients with chronic urticaria: A systematic review and meta-analysis. J Integr Med. 2020 Jul;18(4):303-312. doi: 10.1016/j.joim.2020.05.004. Epub 2020 May 28. PMID: 32534938.

4) Seo J, Chu H, Kim CH, Sung KK, Lee S. Cupping Therapy for Migraine: A PRISMA-Compliant Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Evid Based Complement Alternat Med. 2021 Mar 24;2021:7582581. doi: 10.1155/2021/7582581. PMID: 33833822; PMCID: PMC8016589